Dirk Bontenbal werd geboren op 30 november 1904 in Rotterdam als zoon van Johannes Cornelis Bontenbal en Jacoba Steintje Kruse. Over zijn jeugd in Nederland is weinig bekend, maar uit latere bronnen blijkt dat hij een opleiding heeft gevolgd waarmee hij bevoegd was om in het technisch onderwijs te werken. In de jaren dertig vertrok hij naar Nederlands-Indië, waar hij zijn loopbaan voortzette binnen het koloniale onderwijssysteem.
In Indië werkte hij als directeur van een gemeentelijke ambachtsschool, aanvankelijk in Bandung en later in Padang op Sumatra. Ambachtsscholen waren in die periode belangrijke instellingen voor beroepsonderwijs, waarin vakken als houtbewerking en metaalbewerking werden gegeven. Bontenbal maakte deel uit van de groep Europese onderwijzers die door de gemeentebesturen in Nederlands-Indië in dienst werden genomen om dit soort scholen te leiden.
Naast zijn werk in het onderwijs was hij actief in de padvinderij. Uit een vermelding in Het Indisch Leidersblad van augustus 1939 blijkt dat hij toen groepsleider was van Katholieke Groep 2 van het Nederlands Indisch Padvinders Verbond (NIPV) in Padang. De padvinderij had in die tijd een grote aanhang onder Europese inwoners van Nederlands-Indië, en veel leerkrachten waren bij de beweging betrokken.
In 1938 trad Bontenbal in het huwelijk met Francina van Don, geboren in 1908. Het echtpaar vestigde zich in Padang, waar zij een gezin stichtten. In augustus 1939 werd hun zoon Dirk Hendrik Bontenbal geboren. Uit latere kampdocumenten blijkt dat het gezin drie kinderen had.
De Tweede Wereldoorlog bereikt Nederlands-Indië
Toen de Tweede Wereldoorlog in Europa begon in 1939, had dat in eerste instantie weinig directe invloed op Nederlands-Indië. Dat veranderde abrupt na de Japanse aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941. Kort daarna vielen Japanse troepen Nederlands-Indië binnen. Het Nederlandse leger, het KNIL (Koninklijk Nederlands Indisch Leger), was niet in staat om de invasie af te slaan. Binnen enkele maanden capituleerde Nederland-Indië en werden Europeanen, waaronder burgers en militairen, gevangen genomen of geïnterneerd in kampen.
Dirk Bontenbal was op dat moment gemobiliseerd bij de Landstorm-infanterie, een onderdeel van de lokale militaire organisatie. Na de Japanse bezetting werd hij krijgsgevangen genomen. Hij werd geïnterneerd in een Japans kamp, aanvankelijk in het hoofdkamp van het Malay-kamp, en later overgebracht naar kamp Changi in Singapore, dat bekend stond om zijn zware omstandigheden. Zijn echtgenote en kinderen werden afzonderlijk geïnterneerd in de Fraterschool in Padang. De jongste van hun kinderen werd daar in 1942 geboren.
Levensomstandigheden in de Japanse kampen
De Japanse kampen waren berucht om hun zware omstandigheden. Gevangenen, zowel militairen als burgers, hadden vaak onvoldoende voedsel, beperkte medische zorg en slechte onderkomens. Overbevolking, tropische hitte, ziekte en uitputting maakten het leven dagelijks zwaar. In veel kampen werden gevangenen gedwongen tot arbeid, terwijl ziekten zoals dysenterie en malaria regelmatig voorkwamen. Het leven in deze kampen was precair en onvoorspelbaar; velen overleefden de internering niet. Dirk Bontenbal behoorde tot de gevangenen die ondanks de moeilijke omstandigheden de oorlog niet hebben overleefd.
Krijgsgevangenschap en overlijden
Dirk Bontenbal overleed op 5 augustus 1945 in Singapore aan een longabces. Zijn overlijden viel slechts tien dagen vóór de capitulatie van Japan, waarmee de Tweede Wereldoorlog in Azië ten einde kwam. Na de oorlog werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar het Nederlandse ereveld Menteng Pulo in Jakarta, waar hij begraven ligt. In de administratie van de Oorlogsgravenstichting wordt hij vermeld als sergeant van de Landstorm-infanterie en erkend als oorlogsslachtoffer.
Herinnering en betekenis
Dirk Bontenbal was een onderwijzer en scoutingleider die zijn werk en gezin verloor in de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Zijn levensloop is representatief voor vele Europeanen in de kolonie die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangen werden genomen of geïnterneerd, en die de gevolgen van de oorlog direct en persoonlijk ondervonden. Zijn naam wordt bewaard in databases zoals Vrijheid in Herdenken en het Netwerk Oorlogsbronnen, en zijn graf in Menteng Pulo herinnert aan de verliezen van de oorlog in Azië.