Op 16 oktober 2024 kreeg ik een bijzondere mail met de vraag of ik een oude Statenbijbel wilde overnemen. De mail kwam van een van de organisatoren van de halfjaarlijkse boekenmarkt in de Scheppingskerk in Leiderdorp.
Het gaat om een zogenaamde Keur-Bijbel met daarin een aantal losse vellen. De kaft is in erbarmelijke staat en de sloten zijn niet meer bruikbaar. Voorin de bijbel een aantal vellen met een geslachtregister en de vorige eigenaren van de Bijbel. Daarnaast een aantal losse ansichtkaarten, overlijdensberichten, en een bijzondere foto waarover straks meer. Ergens halverwege de bijbel is een boomblad bewaard. De pagina zelf zijn in redelijke toestand; er lijken geen bladzijden te ontbreken en ook is er niet in geschreven of gescheurd.
Een aantekening is bijzonder: om de verzen Deuteronomium 4: 29-31 is een dikke rode rand getekend. Het gaat om de volgende verzen:
29 Dan sult ghy van daer den HEERE uwen Godt soecken, ende vinden: als ghy hem soecken sult met uw gantsche herte, ende met uwe gantsche ziele. 30 Wanneer ghy in angst sult zijn, ende u alle dese dingen sullen treffen; in ’t laetste der dagen, dan sult ghy wederkeeren tot den HEERE uwen Godt, ende sijne stemme gehoorsaem zijn. 31 Want de HEERE uwe Godt is een barmhertich Godt; hy en sal u niet verlaten, noch u verderven: ende hy sal ’t verbont uwer vaderen, dat hy hen gesworen heeft, niet vergeten.
In een iets modernere vertaling luidt dat als volgt:
Maar ten slotte zult u de HEER, uw God, weer zoeken, en Hem ook vinden, als u Hem met hart en ziel zoekt. Wanneer dit alles u overkomt zult u in uw nood uiteindelijk terugkeren naar de HEER, uw God, en naar Hem luisteren. Want de HEER, uw God, is een liefdevolle God. Hij zal u niet verlaten en u niet in het verderf storten. Wat Hij uw voorouders onder ede heeft beloofd, vergeet Hij niet. (NBV21)
Achtereenvolgens zijn de volgende namen, geboortedata en sterfdata te ontcijferen:
- Harmaenis/Harmanis/Harmanijs/Harmanus/Hermanus/Hermannus van Aarsen/Aarssen/Aertsen/Aertssen/Aerse (±1688-1782) en Elisabeth/Elijsabet/Elijsabet/Lijsbet Roza/Roosa/Rosz (±1688-1757)
- Margaretha/Grietje van Aarsen (1730-1798) en Maarten van Abbenbroek/Appenbroek (….-1762)
- Aart van Helden (1763-1812) en Elizabeth/Elisabet Abbenbroek (1758-1835)
- Johannes (Jan) Bontenbal (1794-1834) en Margaretha (Grietje) van Helden (1794-1852).
- Johannes Bontenbal (1831-1914) en Matthea Johanna Brandt (1831-1918).
- Johannes Bontenbal (1870-1935) en Johanna Puister (1866-1927).
- Matthea Johanna Bontenbal (1902-1983) en Louis Johan Buijtendorp (1900-1995).
De Bijbel is dus in ieder geval in het bezit geweest van de families Van Aarsen, Abbenbroek, Bontenbal, Buijtendorp voordat ik het boek in handen kreeg. Bij het bestuderen en ontcijferen van de losse vellen ontstaan er een paar vragen.
Hoe kwam de bijbel bij de boekenmarkt?
Op mijn vraag wie de bijbel heeft ingeleverd bij de boekenmarkt moest ook Hans Kapteyn het antwoord schuldig blijven. In de Scheppingskerk zijn geen leden met de achternaam Bontenbal of Buijtendorp.
De laatste die zichzelf heeft genoteerd is Louis Johan Buijtendorp. Hij is samen met zijn vrouw naar de Vrenigde Staten geëmigreeerd. Verder is bekend dat Louis Johan Buytendorp in 1995 in Kalamazoo is begraven samen bij zijn vrouw Thea (Matthea) Bontenbal die daar al eerder in 1983 begraven is. Op Facebook zijn er meerdere personen die in die regio wonen. Op vragen van mij heb ik tot dusver geen reactie.
Vermoedelijk is de Bijbel na Matthea Bontenbal doorgegeven aan een familielid in Leiderdorp. Maar daar loopt het spoor dood.
Wie heeft de bijbel ooit gekocht?
De Bijbel is in 1710 gedrukt. Het meest aannemelijk is dat Hermanus en Elisabeth de Bijbel gekregen hebben bij hun huwelijk in 1712. Het handschrift op de eerste bladzijde luidt:
In het jaar onzes Heere 1712 Den 14e November is getrouwd Hermanus van Aarsen met Elisabeth Roza in de Grote Kerk tot Rotterdam.
Wie staan er op de foto?
Het meest raadselachtige is de foto die tussen de andere kaarten in het boek zit. Twee vrouwen in keurige kledij op het strand. Fotografie werd rond het einde van de 19e eeuw populair. Aan de kleding te zien werd deze foto ongeveer tussen 1910 en 1925 gemaakt, vermoedelijk op het strand van Scheveningen. Er van uitgaand dat het gaat om een van de eigenaren van de Bijbel, zouden het Johanna Puister (1866) en/of Matthea Johanna Bontenbal (1902) geweest kunnen zijn. Zonder meer informatie blijft het echter giswerk.
Nog meer vragen
Op de eerste bladzijde staat er “Den 9e December in t jaar 1713 is in den HEERE ontslapen Annetje Bakkens.” Wie was deze Annetje?
En wie was Margrieta Haddik die een paar bladzijden verder genoemd wordt?
En wat deed Johannes Bontenbal (1794) in Lijon? En waarom overleed hij in Bergen op Zoom? Daarover is meer over te vinden in dit artikel.
Zodra er meer informatie is, wordt dit artikel verbeterd.
Geschreven door C. Bontenbal. Dank aan de leden van de Facebook-groep ‘Genealogie/Stamboom Onderzoek’.